Το λιομάζωμα. Τότε που τα πειράγματα και τα γέλια δεν σκεπαζότανε απο τις μηχανές. (φωτ. αρχειο Γ. Χαρ. Πλουμάκη)
Η κορύφωση του λιομαζώματος που πραγματώνονταν στις φάμπρικες, που λίγο διαφέρανε απο τα λιοτρίβια των αρχαίων προγόνων μας, χάνεται στο χρόνο.
Οι φάμπρικες που μετουσίωναν τον καρπό σε χρυσοπράσινο χυμό, απουσία μηχανών αλλα με περισσό ιδρώτα, εκλείπουν πλέον εδώ και πέντε δεκαετίες. Οι εναπομένουσες εικόνες αν και ελάχιστες, δείχνοντάς τις στους πάλε ποτέ αλετρουβάρηδες ξυπνούν την θύμηση και ανασυνθέτουν τις υπόλοιπες εικόνες της εποχής εκείνης.
Χαμολόι ή ραντολόι; Η κάθε ελιά αξίζει μιά μετάνοια. (φωτ αρχείο Μαρ. Ελ. Μαυραντωνάκη)
Παρακάτω λοιπόν θα προσπαθήσω να περιγράψω βήμα προς βήμα την τελετουργία της φάμπρικας, χρησιμοποιώντας την ονοματολογία των μέσων και των τρόπων που χρησιμοποιούσαν για την εξαγωγή του ελαιολάδου, ενώ στο τέλος παραθέτω ένα σύντομο ιστορικό των ελαιοτριβείων του χωριού μας.
