Τα εργαλεία της κεραμικής τέχνης
Αξιολόγηση Χρήστη: 4 / 5
Κατά το πλάσιμο των αγγείων χρησιμοποιούνται διαφόρων μορφών και μεγέθους ξύλινες γλυφίδες για να δώσουν μορφή στον πηλό.
Το κοινό σφουγγάρι χρησιμοποιείται για όλες σχεδόν τις κατασκευές είτε κατά το πλάσιμο αλλά και μετά το στέγνωμα των αγγείων. Ο σπάος, ο σπάγγος δηλαδή, που χρησμεύει για να συγρατήσει τον πηλό της στομωσάς αμέσως μετά το τέλειωμά της.
Το τέλι με πιασμένα ξυλαράκια στις άκρες, για να κόψουν το χρειασίδι από τον τροχό.
Κομμάτια χτένας, καρόλι με οδοντώσεις ή και πηρούνι για την διακόσμηση των αγγείων.
Πλάκες, πήλινοι δίσκοι (χρησιμοποιούνται για τα μεγαλύτερα αγγεία που γίνονται με στομωσές) που στερεώνονται αρχικά πάνω στον τροχό ή το τροχί και εν συνεχεία τα αγγεία δημιουργούνται πάνω σε αυτές για εύκολη και γρήγορη απομάκρυνση και επανατοποθέτηση των αγγείων απο τον τροχό.
Κάνοντας μια γρήγορη ανασκόπηση στην ιστορία του τροχού θα δούμε ότι η ύπαρξή του έχει πολύ παλιές ρίζες.
Η πρώτη εμφάνιση χειροκίνητου τροχού χρονολογείται την 4η χιλιετηρίδα πχ ενώ ο ποδοκίνητος τροχός κάνει την εμφάνισή του μόλις τον 16 αιώνα. Στην Ευρώπη κατά τον 19 αιώνα εξελίσσεται ο ποδοτροχός και κατασκευάζεται μία έκδοση με πεντάλ ο οποίος και δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ απο τους αγγειοπλάστες μας. Στα τέλη του 20ου αιώνα έχουμε την εξέλιξη του ποδοκίνητου τροχού σε ηλεκτρικό ο οποίος και χρησιμοποιείται σήμερα σχεδόν σε όλα τα εργαστήρια παράλληλα με τον ποδοκίνητο.
Τα βασικά τμήματα που αποτελούνταν ο τροχός ήταν το αρδάχτι, το πλιθί, το σκαμνί, τη κεφαλαριά ή πανωτρόχι, το διαζύγι ή σταυροσάνιδο, και το κολοσάνιδο.
Το αρδάχτι είναι ο άξονας περιστροφής του τροχού, στο κάτω άκρο του είναι προσαρμοσμένο το σκαμνί (μεγάλος ξύλινος δίσκος) που κλωτσάει με το πόδι του ο αγγειοπλάστης και έτσι περιστρέφεται όλος ο τροχός, και στο πάνω άκρο είναι προσαρμοσμένη η κεφαλαριά ή πανωτρόχι (μικρός ξύλινος δίσκος) που τοποθετείται ο πηλός για το πλάσιμο του αγγείου.
Το πλιθί είναι μιά "ακονόπετρα" επίπεδη πακτωμένη στο έδαφος που στην πάνω μεριά έχει μιά εσοχή όπου έρχεται και μπαίνει η κάτω προέκταση απο το αρδάχτι (στην οποία πιό πρίν έχει μπεί μιά "μπροκαδούρα") και περιστρέφεται.
Το διαζύγι ή σταυροσάνιδο είναι σανίδα με υποδοχή απο όπου περνάει κάθετα (δια-σταυρώνεται) και εδράζεται το αδράχτι ενώ ταυτόχρονα μπορεί ενα περιστραφεί ελεύθερα. Στο σημείο έδρασης μπαίνει "στρασούρι" και κάνει τη δουλειά που κάνει το ρουλεμάν σήμερα.
Τέλος το κολοσάνιδο αποτελεί την κάθισμα του αγγειοπλάστη την ώρα που δουλεύει τον τροχό.
Όπως ο ποδοκίνητος τροχός έτσι και το τροχί αρχικά ήταν ξύλινο. Είναι μικρότερο απο τον τροχό, δεν διαθέτει κολοσάνιδο και σκαμνί αλλά στο αρδαχτι υπάρχει προσαρμοσμένη μία μικρή κάθετη χειρολαβή που την περιστρέφει ο βοηθός του μάστορα (ο τροχάρης). Τα τροχιά τοποθετούνται μέσα στο έδαφος. Αρχικά σκάβεται ένα ενιαίο χαντάκι βάθους 50 εκ. περίπου, στο πλάι του οποίου δημιουργούνται 10 - 14 εσοχές όπου τοποθετούνται αντίστοιχα τροχιά.
Ο τροχός όπως και το τροχί, απο ξύλινα κατα την δεκαετία του 50 έγιναν σιδερένια με ρουλεμαν στα σημεία έδρασης, αλλα δεν υπέστησαν καμμιά περαιτέρω ριζική μεταβολή και χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα.
